Najchłodniejszy brązowy karzeł - ,,tylko" 350 st.

Rob. M

Międzynarodowy zespół naukowy kierowany przez francuskich i kanadyjskich astronomów odkrył brązowego karła o najniższej - wśród dotychczas zaobserwowanych tego typu obiektów - temperaturze. To kolejny krok naprzód w kierunku wypełnienia luki pomiędzy gwiazdami, a planetami.

Odkrycia dokonano wykorzystując dane zebrane podczas obserwacji prowadzonych przez dwa teleskopy hawajskie - Canada France Hawaii Telescope (CFHT) i Gemini North Telescope - oraz zlokalizowany w Chile ESO/NTT.

Oznaczony tymczasowo symbolem CFBDS J005910.83-011401.3 (docelowo CFBDS0059) brązowy karzeł ma temperaturę około 350 stopni Celsjusza i masę 15 - 30 mas Jowisza. Położony jest w odległości 40 lat świetlnych od Ziemi i jest - jak wiele tego typu ciał niebieskich - samotnym obiektem w międzygwiezdnej przestrzeni. Pierwsze brązowe karły zostały zaobserwowane w 1995 roku. Są to obiekty, które mają zbyt małą masę, a co się z tym wiąże zbyt niskie ciśnienie i temperaturę w centralnej części, aby w ich wnętrzu mogły zachodzić reakcje termojądrowe. Dzielą się na dwie klasy - brązowe karły typu L (temperatury 1200 - 2000°C) oraz typu T (poniżej 1200°C). Przynależność brązowego karła do określonej klasy zależy od temperatury, ale także od zawartych w ich atmosferach związków chemicznych, których obecność dostarcza analiza widma takiego obiektu.

Brązowe karły mają wiele cech wspólnych z wielkimi planetami Układu Słonecznego, jednakże występują pomiędzy nimi dwie istotne różnice:

1. W atmosferze brązowych karłów woda występuje w stanie gazowym (para wodna), podczas gdy na gazowych planetach gigantach w postaci wodnego lodu.
2. Analiza widma brązowych karłów w zakresie bliskiej podczerwieni - do momentu odkrycia obiektu CFBDS0059 - nie wykazała obecności amoniaku, który jest jednym z głównych składników atmosfery Jowisza.

Ponieważ widmo (zawiera linie amoniaku) oraz temperatura obiektu CFBDS0059 różnią się od podobnych charakterystyk dotyczących znanych poprzednio brązowych karłów astronomowie uważają, że może on być prototypem nowej klasy brązowych karłów - typu Y.

Odkrycie obiektu CFBDS0059 ma duże znaczenie także dla naukowców prowadzących badania planet pozasłonecznych. Atmosfera brązowych karłów bardzo przypomina atmosferę dużych planet gazowych, których modele wykorzystuje się w celu określenia charakterystyki fizycznej oraz budowy wewnętrznej brązowych karłów.

Ponieważ obserwacje atmosfer planet pozasłonecznych są bardzo utrudnione ze względu na blask macierzystej gwiazdy, znacznie łatwiejsze jest badanie samotnych brązowych karłów. Wyniki analizy danych dotyczących atmosfer tych obiektów pozwalają sprecyzować modele atmosfer planet pozasłonecznych.