Potężne eksplozje pomogą rozwikłać tajemnice gwiazd...

Rob. M

Potężne eksplozje pomogą rozwikłać tajemnice gwiazd neutronowych.

Satelita RXTE (Rossi X-ray Timing Explorer) zarejestrował nagły wzrost temperatury najmłodszego znanego pulsara. Obserwacja okresowych błysków promieniowania rentgenowskiego pulsara, które charakteryzują ten rodzaj ciał niebieskich, zmusiła astronomów do rewizji poglądów na cykl życiowych gwiazd neutronowych.

"Oglądamy jeden typ gwiazdy neutronowej, która na naszych oczach zmienia się w inny. To z dawna wyglądany brakujący element pulsarowej układanki, który łączy różne rodzaje tych ciał niebieskich" - mówi Fotis Gavriil z NASA's Goddard Space Flight Center w Greenbelt i Uniwersytetu Maryland w Baltimore.

Pulsary i magnetary należą do tej samej klasy bardzo gęstych, małych obiektów zwanej gwiazdami neutronowymi, które powstają po wybuchu supernowej. Pulsary emitują potężne wiązki fal radiowych, które po raz pierwszy zarejestrowane zostały w latach 60. XX w.

Magnetary natomiast są wolno obracającymi się gwiazdami neutronowymi, które generują najsilniejsze znane we Wszechświecie pola magnetyczne.

Magnetary są bardzo egzotycznymi obiektami, których istnienie zostało zaobserwowane w przeciągu ostatnich dziesięciu lat i znamy zaledwie garstkę takich gwiazd rozsianych po całej Galaktyce. Błyski promieniowania rentgenowskiego i promieniowania gamma, które emitują te gwiazdy są tak silne, że potrafią przyćmić wszystkie inne źródła tego rodzaju promieniowania naszego nieba razem wzięte.

Jaki jednak jest związek między pulsarami a magnetarami? Czy magnetary są tylko bardzo rzadkim rodzajem pulsarów, czy też każdy pulsar przechodzi przez fazę magnetara?

Gavriil i jego współpracownicy przeanalizowali dane pochodzące z RXTE a dotyczące obserwacji młodej gwiazdy znanjej jako PSR J1846-0258 w gwiazdozbiorze Orła. Wcześniej astronomowie sklasyfikowali ten obiekt, z uwagi na jego szybką rotację i charakterystyczne spektrum, jako zwykły pulsar. Okazało się jednak, że RXTE zarejestrował rentgenowskie błyski charakterystyczne dla magnetarów. (Trwały one mniej niż 0,14 s. a niosły ze sobą energię równą energii 75 tys. Słońc).

"Nigdy wcześniej nie zaobserwowano by pulsar emitował te charakterystyczne dla magnetarów błyski." - mówi Gavriil.

"Mamy tu do czynienia z normalnym w świecie pulsarem, który zachowuje się jak magnetar" - dodaje Marjorie Gonzale z University of British Columbia w Vancouver.

Fakt, że prędkość rotacji PSR J1846 zmienia się relatywnie szybko wskazuje na to, że ma ona silne pole magnetyczne, które zaburza rotację gwiazdy.Victoria Kaspi z McGill University uważa, że "Pole magnetyczne PSR J1846 może sugerować, że wiele młodych gwiazd neutronowych sklasyfikowanych jako pulsary może być w rzeczywistości magnetarami w przebraniu. Magnetarami, których prawdziwa siła ujawnia się dopiero z czasem wraz ze wzrostem ich aktywności.